Carl Jung: Faust ve Simya Üzerine

Carl Jung: Faust ve Simya Üzerine

Symbolic Life

Dramatik eser olan Faust’un asıl kaynakları simyadadır; bir yanda rüyalar, vizyonlar ve meseller, öte yanda Büyük Yapıt’a (Opus Magnum) ilişkin kişisel ve biyografik notlar yer alır.

Bu türden son dönem ve en yetkin örneklerden biri, 1616 tarihli Christian Rosencreutz’un Kimyasal Düğünü (Chymische Hochzeit) adlı eserdir. Aslında, Johann Valentin Andreae (1586–1634) tarafından yazılmıştır; Württemberg’li bir ilahiyatçıdır ve yine 1616’da Latince kaleme aldığı Turbo adlı komedinin de yazarıdır. Bu oyundaki kahraman, bilimlerden hayal kırıklığına uğrayıp sonunda Hristiyanlığa geri dönen, bilmiş tipte bir âlimdir.

Chymische Hochzeit, Simya Yapıtı’nı (opus Alchymicum) kardeş ile kız kardeşin (Venüs’ün bir hermafrodit doğurduğu) “kutsal evliliği” (hierosgamos) yönüyle temsil eder. Ama bu konular ince işlenmiş, üstü kapalı biçimde ifade edilmiştir.

Kraliyet çocukları hâlâ çok “çocukça” (ebeveynle özdeşleşme, anneyle ensest) oldukları için öldürülür, arınır ve yeniden birleştirilir, her tür simyasal işlemden geçirilerek.

“Gelin ve damat” yeniden diriltilmesi için deniz ötesine götürülür ve orada nympha’ların, deniz-tanrıçalarının katıldığı bir çeşit “Ege şenliği” düzenlenir; aşk övgüsü (paean) söylenir. Rosencreutz, genç kralın veya kraliyet çiftinin babası olarak ortaya çıkar.

Simya, uzun zamandır dönüşüm gizeminin (mysterium transformationis) yalnızca kimyasal maddelere değil, aynı zamanda insana da uygulanabileceğini biliyordu.

Merkezdeki figür Merkür (Mercurius) olup, kendisine özel bir inceleme ayırmıştım. O, chthonic (yer altı, topraksal) bir ruhtur; Wotan ve Şeytan’la akrabadır.

Faust, Job (Eyüp) gibi sahneye çıkmıştır; ama acıyı çeken Faust’un kendisi değildir, başkaları onun yüzünden acı çeker, hatta Şeytan’ın kendisi bile bundan zarar görür.

Merkür, Mephistopheles (Şeytan, İblis) kılığında girer; başta bir köpek görünümündedir, “Kaos”un ve “ateşin” (simyadaki filius Chaos, natura ignea) oğludur. Faust’un hizmetkârı hâline gelir (familiaris, servus fugitivus). Mephisto’nun iki kuzgunu vardır (karşılaştırın: Wotan). Kendisi “kuzey hayaleti”dir (“northern phantom”) ve “kuzey-batı”da zevk alan yerleri vardır.

Maria’nın aksiyomu (3 + 1) tüm yapıtta geçer (4 ana aşama, 4 hırsız, 4 (—1) gri kadın, 4 element, Plüton’un dört atlı ekibi, 3 + 1 delikanlı, büyülerin tablolarında 1 + 2 + 3 + 4 = 10, 3-4, 7-8 Kabiri, “Üç ve bir, bir ve üç,” vb.).

Mephisto, animaya yönelik projeksiyonu tetikler; bu trajik sonla biter (bebek cinayeti).

Ardından, iktidar dürtüsünün (Walpurgis Gecesi = gölge tarafından ele geçirilme) Eros’u bastırması gelir.

Ateş büyüsünde ve altın dolandırıcılığında, “Erkek Çocuk Arabacı” (Boy Charioteer) olarak bir “Merkürius juvenis” belirmektedir; bir yandan, ilk biçimi olan Şeytan gibi bir hermafrodit (kyllenios), öte yandan da Mesih ve Kutsal Ruh benzeri bir analojidir; aynı zamanda vahşi bir topluluğu (Wotan’ı) getirir.

Yeraltındaki üçayak, dişil chthonic üçlüyü (Diana, Luna, Hekate ve Phorkyadlar) simgeler.

Bu, vas hermeticum’a (ve erken Hristiyanlıkta yer altı mezarlarında 3 ekmek ve 1 balığın olduğu Komünyon masasına) karşılık gelir.

Simyanın “Tripus Aureus”u, Hephaistos’un denize attığı üçayaktır.

Faust, Helen’e sahip olmaya kalkıştığında bayılır. Bu, 2. aşamanın başlangıcı ve Eros’un ikinci kez yükselişidir. Faust yine gençleşir (tıpkı 1. Aşama’da olduğu gibi) ve “Baccalaureus” olur; fakat Şeytan “yaşlı”dır.

Homunculus, “Erkek Çocuk Arabacı”ya (Boy Charioteer) karşılık gelir. Babası Wagner’dir (Rosencreutz); kuzeni Şeytandır; demek ki Merkür’ün daha genç bir biçimi.

Faust, iyileşmek için “klasik masal dünyası”na (kolektif bilinçdışı) götürülür.

“Su” iyileştirir (aqua permanens, mare nostrum). Oradan bir dağ yükselir (kişiliğin yeniden doğuşu, simyadaki terra firma’nın denizden yükselmesi).

Ege Şenliği (Aegean Festival), Homunculus ile Galatea’nın, her ikisi de “hayat verilmiş taşlar,” denizdeki kutsal evliliğidir (hierosgamos).

Üç ayaklı sehpanın anahtara dokunması ve hierosgamos, Faust’un öz-animası olan kızkardeş Helena ile “simyasal” evliliğinin habercisidir.

Onların çocuğu Euphorion, Merkür’ün üçüncü yenilenme biçimidir.

Aşama, Euphorion’un ölümü ile sona erer ve bir kez daha sonraki ve son aşama “iktidar dürtüsü”yle başlar.

Dindar Philemon ve Baucis öldürülür. Faust öldükten sonra Şeytan (Devil) oyuna getirilir. Çatışma sürer.

Faust’un yerini, puer aeternus (ebedi çocuk) alır; iki yönlü doğasını birleştirmeyi asla başaramaz. Çünkü Faust, her seferinde onun geçici biçiminin kurbanı olur.

Kendini “yüzeysel bilgi”lerde (smatterings of knowledge) kaybeder; oto-erotik Eros’ta, büyü ve aldatmada, yarı-tanrı (Helen) olduğuna dair yanılsamada ve en sonunda bütün dünyanın kurtarıcısı olduğu düşüncesinin enflasyonunda kaybolur.

Her zaman kendisi hakkındaki gerçeğe kördür, ne yaptığını bilmez; ne sorumluluğu ne de mizah anlayışı vardır.

Ama Şeytan (Devil), kendisinin kim olduğunu bilir; kendine yalan söylemez, mizah duygusu ve küçük ölçüde bir sevgi (böcekler) barındırır. Faust’ta bunların hiçbiri yoktur.

Gölge, bilinç tarafından kendisinin bir parçası olduğu kabul edilmedikçe—yani telafi edici (compensatory) anlamı anlaşılmadıkça—kurtarılamaz.

“Şanslı oğlan” (blessed boy) bu nedenle, doğum öncesi bir durumun temsilinden öteye geçmez; dünyevi hayatın gerçekte ne için yaşandığına dair pek ışık tutmaz.

Dr. Marianus, “Annenin Oğlu”dur.

Muhtemel bir benzerlik, 8. yüzyıldan bir simyacı olan Morienes ya da Morienus, Marianus olabilir; tüm simyacılar arasında en ruhsal olanlardan biri sayılır ve yapıtı (opus) bir insan dönüşüm sistemi olarak görür. O şöyle demiştir:

“Zamanın uzun değişimi, zamana tâbi olan insanı karıştırır ve değiştirir... ama nihai değişimden sonra korkunç ölüm gelir.”

(Carl Jung, CW 18, s. 747–750)

Carl Gustav Jung ve psikolojisini eğlendirerek öğreten ve dünyada tek olan bir roman serisi olduğunu biliyor muydunuz? Daha fazla öğrenmek için lütfen tıklayınız.